Kandydaci do tronu polskiego podczas pierwszej wolnej elekcji:
-Iwan IV Groźny -
Arcyksiążę austriacki Ernest Habsburg
-Jan III Waza, król Szwecji (mąż Katarzyny Jagiellonki, siostry Z. Augusta)
-Henryk Walezy, ks.francuski
Każdy władca elekcyjny musiał podpisać pacta conventa ("warunki uzgodnione") i Artykuły Henrykowskie. Pacta conventa były osobistymi zobowiązaniami władcy, a Art. Henrykowskie zawierały podstawy funkcjonowania państwa i dla każdego króla były takie same:
- władca Polski nie jest jej dziedzicem i po jego śmierci odbywa się elekcja.
- król nie może wypowiadać wojny i zawierać pokoju bez opinii senatu.
- król nie może zwoływać pospolitego ruszenia ani ustalać nowych podatków bez zgody sejmu.
- król musiał płacić pospolitemu ruszeniu za walkę poza granicami państwa
- król musi zwoływać sejm co 2 lata na 6 tygodni, a w razie potrzeby częściej, na 2 tygodnie.
- król musi utrzymywać wojsko kwarciane.
- król musi przestrzegać tolerancji religijnej ( zaprzysiąc akt Konfederacji Warszawskiej).
- przy królu cały czas musi się znajdować 16 senatorów, mających mu doradzać i go kontrolować.
- jeżeli król złamie powyższe postanowienia lub prawa Rzeczpospolitej, szlachta ma prawo wypowiedzieć mu posłuszeństwo zawiązując rokosz.
Henryk Walezy miał genialnych wysłanników, którzy obiecali Polakom dosłownie wszystko, czego chcieli. On sam w swoich pacta conventa przyrzekał:
- wykształcić w Paryżu 100 studentów na własny koszt.
- poślubić Annę Jagiellonkę (choć była stara i brzydka, a potem, gdy ją zobaczył, po prostu uciekł).
- sprowadzić na UJ najlepszych europejskich uczonych.
- zawiązać sojusz z Francją.
- wybudować za własne pieniądze flotę na Bałtyku.
- spłacić z własnego skarbca długi Zygmunta Augusta.
Nie dotrzymał żadnego z powyższych przyrzeczeń.
1573 - Walezy zostaje władcą Polski
18/19 VI 1574- na wieść o śmierci swojego brata, Karola IX, Henryk ucieka do Francji. Dogonił go w Pszczynie Jan Tęczyński, któremu obiecał powrót za rok. Nie wrócił i po tym czasie ogłoszono kolejną wolną elekcję. Interreksem został Jakub Uchański. Kandydaci:
- Iwan IV Groźny
- Stefan Batory, ks. Siedmiogrodu
- cesarz rzymski narodu niemieckiego, Maksymilian II Habsburg
- Jan III Waza, król Szwecji
Doszło do podwójnej elekcji Maksymiliana i Batorego, który zasłynął świetnym PR. Zrobił nawet ulotki. Nieoficjalnym kandydatem do tronu była Anna Jagiellonka. Batory szybko zajmuje Kraków, a Maksymilian zbiera wojska. 1 V Stefan Batory koronuje się, poślubia Annę Jagiellonkę (niektórzy mówili, że była podobna do Jagiełły. Nie, nie miała po nim oczu, po prostu wyglądała jak mężczyzna). Stefan Batory stłumił bunt mieszkańców Gdańska, otrzymał wysoką kontrybucję.
W 1578 sejm utworzył piechotę wybraniecką - stałe wojsko złożone z chłopów zamieszkujących królewszczyzny. Za jego panowania założono też Akademię Wileńską, rektorem został Piotr Skarga.
Batory sporządził rejestr kozacki. Początkowo liczył on ok. 530 Kozaków.
Wojna o Inflanty: - pierwsza wyprawa wojenna (Połock) - druga wyprawa wojenna ( Psków, Wielkie Łuki) - trzecia wyprawa wojenna: rozejm na 10 lat w Jamie Zapolskim (1582) . Odzyskaliśmy Inflanty bez Estonii, po którą sięgnęła Szwecja. Rosji przypadły Wielkie Łuki. Batory miał plan, żeby zająć Moskwę, połączyć wojska polskie i moskiewskie, by uderzyć na Turcję. Kierował się głównie prywatnymi pobudkami, bo Turcy zajęli Węgry i Siedmiogród, z którego pochodził. W trakcie tej kampanii banita Samuel Zborowski nakłonił część szlachty do poparcia Rosji. Na śmierć skazał go Jan Zamoyski, dlatego nie dostał potem szansy na zostanie królem (Jan, nie nieboszczyk).
1582- wprowadzenie do Polski kalendarza gregoriańskiego. Po 4 października od razu był 15.
12 XII 1586- śmierć Batorego w Grodnie. Interreksem został Stanisław Karnkowski. Na tron w wyniku elekcji wstępuje Zygmunt III Waza.
czwartek, 12 kwietnia 2012
czwartek, 9 lutego 2012
Polska ostatnich Jagiellonów
Wow, dawno mnie tutaj nie było...ale do rzeczy:
I UNIE POLSKO-LITEWSKIE
1.
ROK: 1385
MIEJSCE: Krewo
PRZYCZYNY: dążenie bojarów litewskich do uzyskania przywilejów posiadanych przez szlachtę polską, zabezpieczenie przed zagrożeniem ze strony Krzyżaków
POSTANOWIENIA: zawarcie związku małżeńskiego między Jadwigą (KRÓLEM Polski), a Władysławem Jagiełło, chrzest Litwy, Jagiełło uzyskuje tron Polski
SKUTKI: wzmocnienie znaczenia Litwy na arenie międzynarodowej, rozwój kultury litewskiej i polskiej, możliwość skuteczniejszej obrony przed Krzyżakami
2.
ROK: 1401
MIEJSCE: Wilno i Radom (unię potwierdziła rada koronna w Radomiu --> unia wileńsko-radomska)
PRZYCZYNY: klęska Witolda w bitwie z Tatarami pod Worsklą (1399), rosnące zagrożenie ze strony Zakonu
POSTANOWIENIA: rządy na Litwie dożywotnio obejmuje Witold uzyskawszy tytuł Wielkiego Księcia Litewskiego (Magnus Dux Lithuaniae). Jagiełło pozostaje jego zwierzchnikiem.
SKUTKI: Litwa pozostała niezależnym państwem, połączonym z Polską osobą władcy, Litwa zdobywa silnego sojusznika do walki z Krzyżakami.
3.
ROK: 1413
MIEJSCE: Horodło
PRZYCZYNY: sprawy krzyżackie
POSTANOWIENIA: wspólne sejmy polsko-litewskie, wielki ks. litewski miał być wybierany przez króla oraz bojarów litewskich i panów polskich, nadanie rodom litewskim polskich przywilejów szlacheckich,
SKUTKI: adopcja litewskich rodów bojarskich do polskich rodów herbowych (po polsku: litewska szlachta przypisana została do różnych polskich herbów)
Teraz były: unia w Grodnie (1432), Wilnie (1499) i Mielniku (1501) <---NIE, NIE CHODZI O MIELNO! Nie wiem, czy są w podręczniku. Jeśli uznacie, że koniecznie trzeba je opisać i koniecznie musimy się ich nauczyć to dajcie mi znać.
7.
ROK: 1569 (1 lipca <-- to trzeba wiedzieć!)
MIEJSCE: Lublin
PRZYCZYNY: dążenia szlachty litewskiej (chcieli takich samych uprawnień, jak Polacy), chęć przelania przez Zygmunta Augusta praw dziedzicznych do Litwy na Polskę
POSTANOWIENIA: złączenie obu państw unią realną, wspólny sejm, moneta, władca i polityka zagraniczna, osobne urzędy,skarb, wojsko, sądownictwo
SKUTKI: wzrost potęgi państwowej, powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów
II POLITYKA WEWNĘTRZNA I ZAGRANICZNA ZYGMUNTA STAREGO I ZYGMUNTA AUGUSTA
1) Zygmunt Stary
POLITYKA WEWNĘTRZNA: "Pomimo że był niechętny systemowi parlamentarnemu i niezależności politycznej szlachty, zwoływał coroczne sejmy, z reguły uzyskując uchwały podatkowe (pobory) na obronę", ogłoszenie edyktu o podatku czopowym, częściowe oddłużenie skarbu Państwa, próby ujednolicenia prawa
POLITYKA ZAGRANICZNA:doprowadził do rozbicia antypolskiego sojuszu państw habsburskich i skandynawskich, prowadził wojny z Zakonem, przyjął hołd ze strony Prus,
2) Zygmunt August
POLITYKA WEWNĘTRZNA: egzekucja dóbr, próba zwiększenia stanu wojska (nieudana), , dbałość o kulturę (sztukę i literaturę renesansową),
POLITYKA ZAGRANICZNA: unifikacja państwa, "zmusił kawalerów mieczowych do jednoznacznego opowiedzenia się po stronie polsko-litewskiej w jej konflikcie z Carstwem Rosyjskim", prowadził wojnę o Inflanty
Notatka jest bez sensu, bo fanatycy mogą ją sobie przepisać z podręcznika.
I UNIE POLSKO-LITEWSKIE
1.
ROK: 1385
MIEJSCE: Krewo
PRZYCZYNY: dążenie bojarów litewskich do uzyskania przywilejów posiadanych przez szlachtę polską, zabezpieczenie przed zagrożeniem ze strony Krzyżaków
POSTANOWIENIA: zawarcie związku małżeńskiego między Jadwigą (KRÓLEM Polski), a Władysławem Jagiełło, chrzest Litwy, Jagiełło uzyskuje tron Polski
SKUTKI: wzmocnienie znaczenia Litwy na arenie międzynarodowej, rozwój kultury litewskiej i polskiej, możliwość skuteczniejszej obrony przed Krzyżakami
2.
ROK: 1401
MIEJSCE: Wilno i Radom (unię potwierdziła rada koronna w Radomiu --> unia wileńsko-radomska)
PRZYCZYNY: klęska Witolda w bitwie z Tatarami pod Worsklą (1399), rosnące zagrożenie ze strony Zakonu
POSTANOWIENIA: rządy na Litwie dożywotnio obejmuje Witold uzyskawszy tytuł Wielkiego Księcia Litewskiego (Magnus Dux Lithuaniae). Jagiełło pozostaje jego zwierzchnikiem.
SKUTKI: Litwa pozostała niezależnym państwem, połączonym z Polską osobą władcy, Litwa zdobywa silnego sojusznika do walki z Krzyżakami.
3.
ROK: 1413
MIEJSCE: Horodło
PRZYCZYNY: sprawy krzyżackie
POSTANOWIENIA: wspólne sejmy polsko-litewskie, wielki ks. litewski miał być wybierany przez króla oraz bojarów litewskich i panów polskich, nadanie rodom litewskim polskich przywilejów szlacheckich,
SKUTKI: adopcja litewskich rodów bojarskich do polskich rodów herbowych (po polsku: litewska szlachta przypisana została do różnych polskich herbów)
Teraz były: unia w Grodnie (1432), Wilnie (1499) i Mielniku (1501) <---NIE, NIE CHODZI O MIELNO! Nie wiem, czy są w podręczniku. Jeśli uznacie, że koniecznie trzeba je opisać i koniecznie musimy się ich nauczyć to dajcie mi znać.
7.
ROK: 1569 (1 lipca <-- to trzeba wiedzieć!)
MIEJSCE: Lublin
PRZYCZYNY: dążenia szlachty litewskiej (chcieli takich samych uprawnień, jak Polacy), chęć przelania przez Zygmunta Augusta praw dziedzicznych do Litwy na Polskę
POSTANOWIENIA: złączenie obu państw unią realną, wspólny sejm, moneta, władca i polityka zagraniczna, osobne urzędy,skarb, wojsko, sądownictwo
SKUTKI: wzrost potęgi państwowej, powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów
II POLITYKA WEWNĘTRZNA I ZAGRANICZNA ZYGMUNTA STAREGO I ZYGMUNTA AUGUSTA
1) Zygmunt Stary
POLITYKA WEWNĘTRZNA: "Pomimo że był niechętny systemowi parlamentarnemu i niezależności politycznej szlachty, zwoływał coroczne sejmy, z reguły uzyskując uchwały podatkowe (pobory) na obronę", ogłoszenie edyktu o podatku czopowym, częściowe oddłużenie skarbu Państwa, próby ujednolicenia prawa
POLITYKA ZAGRANICZNA:doprowadził do rozbicia antypolskiego sojuszu państw habsburskich i skandynawskich, prowadził wojny z Zakonem, przyjął hołd ze strony Prus,
2) Zygmunt August
POLITYKA WEWNĘTRZNA: egzekucja dóbr, próba zwiększenia stanu wojska (nieudana), , dbałość o kulturę (sztukę i literaturę renesansową),
POLITYKA ZAGRANICZNA: unifikacja państwa, "zmusił kawalerów mieczowych do jednoznacznego opowiedzenia się po stronie polsko-litewskiej w jej konflikcie z Carstwem Rosyjskim", prowadził wojnę o Inflanty
Notatka jest bez sensu, bo fanatycy mogą ją sobie przepisać z podręcznika.
poniedziałek, 7 lutego 2011
STAROŻYTNY RZYM (scany + QuickNotes)
16.02.2011 - Sprawdzian ze Starożytnego Rzymu
Z tej właśnie okazji publikuję scany zeszytu z tego okresu. Jest ich bardzo niewiele za co przepraszam, ale niestety nie było mnie na kilku lekcjach z powodu konkursu =(. Wobec tego niektóre wpisy są opatrzone krótkimi adnotacjami. W razie problemów napisz.
Z tej właśnie okazji publikuję scany zeszytu z tego okresu. Jest ich bardzo niewiele za co przepraszam, ale niestety nie było mnie na kilku lekcjach z powodu konkursu =(. Wobec tego niektóre wpisy są opatrzone krótkimi adnotacjami. W razie problemów napisz.
1.UWAGA! Nie Puliusz tylko PuBliusz!
2.205r.p.n.e.- Publiusz Korneliusz Scypion zostaje konsulem i rozpoczyna organizację wyprawy na Kartaginę.
3.Po zniszczeniu nowej Kartaginy w 146 r.p.n.e. Rzymianie opanowali Morze Śródziemne (mare nostrum-nasze morze).
poniedziałek, 17 stycznia 2011
Sentencje łacińskie
Zgodnie z prośbą p.Asi, podaję tu sentencje łacińskie z zeszłego roku. Jeśli coś pominęłam,proszę uzupełnijcie w komentarzach...
1. Ad rem-do rzeczy
2.Ad multos annos-sto lat!
3.Amor patriae nostra lex-miłość do Ojczyzny jest naszym obowiązkiem
4.Apage satanas-idź precz szatanie
5.Amor vincit omnia-miłość wszystko zwycięża
6.Veni, vidi, vici-przybyłem,zobaczyłem,zwyciężyłem
(7.Veni vidi Deus vicit-przybyłem,zobaczyłem,Bóg zwyciężył-Sobieski pod Wiedniem)
8.De gustibus non est disputandum-o gustach się nie dyskutuje
9. Divide et impera-dziel i rządź
10. Dura lex sed lex- twarde prawo,ale prawo
11. Ave Caesar,morituri te salutant-witaj Cezarze,idący na śmierć Cię pozdrawiają
12. Non omnis moriar-nie całkiem umrę
13. Ama nos et vale-kochaj nas i bądź zdrów
14.Non Scholae sed vitae discimus- uczymy się nie dla szkoły,lecz dla życia
15. Qui rogat non errat- kto pyta nie błądzi
16. Quot capita tot sentenciae-ile głów,tyle zdań
17.Per aspera ad astra-przez ciernie do gwiazd
18. Homo sum humani nihil alienum a me esse puto-człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce
19.Hominis est errare, insipientis in errore perseverare - rzeczą ludzką jest błądzić, rzeczą głupców jest trwać w błędzie.
20. Vade mecum-pójdź za mną
1. Ad rem-do rzeczy
2.Ad multos annos-sto lat!
3.Amor patriae nostra lex-miłość do Ojczyzny jest naszym obowiązkiem
4.Apage satanas-idź precz szatanie
5.Amor vincit omnia-miłość wszystko zwycięża
6.Veni, vidi, vici-przybyłem,zobaczyłem,zwyciężyłem
(7.Veni vidi Deus vicit-przybyłem,zobaczyłem,Bóg zwyciężył-Sobieski pod Wiedniem)
8.De gustibus non est disputandum-o gustach się nie dyskutuje
9. Divide et impera-dziel i rządź
10. Dura lex sed lex- twarde prawo,ale prawo
11. Ave Caesar,morituri te salutant-witaj Cezarze,idący na śmierć Cię pozdrawiają
12. Non omnis moriar-nie całkiem umrę
13. Ama nos et vale-kochaj nas i bądź zdrów
14.Non Scholae sed vitae discimus- uczymy się nie dla szkoły,lecz dla życia
15. Qui rogat non errat- kto pyta nie błądzi
16. Quot capita tot sentenciae-ile głów,tyle zdań
17.Per aspera ad astra-przez ciernie do gwiazd
18. Homo sum humani nihil alienum a me esse puto-człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce
19.Hominis est errare, insipientis in errore perseverare - rzeczą ludzką jest błądzić, rzeczą głupców jest trwać w błędzie.
20. Vade mecum-pójdź za mną
środa, 29 września 2010
Pierwsza gimnazjum...i koniec z podstawówką
Witajcie!
W tym roku mój zeszyt internetowy powraca w nowej, ulepszonej formie. Publikowany będzie każdy temat z mojego normalnego zeszytu. Dodatkowo tekst poszerzam o QuickNotes: zbiór różnych notatek z wykładu (1-3 zdań jedna). Kilka lekcji, które były opublikowane w zeszłym roku zostaną jako suplement i pomoc do powtórek, referatów itp. Blogowanie zaczynam w ten weekend.
Pozdrawiam
Ann
W tym roku mój zeszyt internetowy powraca w nowej, ulepszonej formie. Publikowany będzie każdy temat z mojego normalnego zeszytu. Dodatkowo tekst poszerzam o QuickNotes: zbiór różnych notatek z wykładu (1-3 zdań jedna). Kilka lekcji, które były opublikowane w zeszłym roku zostaną jako suplement i pomoc do powtórek, referatów itp. Blogowanie zaczynam w ten weekend.
Pozdrawiam
Ann
czwartek, 6 maja 2010
Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego
Po śmierci Augusta III, z sytuacji w Polsce (anarchia, oligarchia magnacka) chce skorzystać Rosja (caryca Katarzyna II). Katarzyna stara się osadzić na tronie polskim swojego "przyjaciela" S.A. Poniatowskiego.
1764- S.A.Poniatowski, z woli carycy, zostaje ostatnim królem Polski. Caryca, aby przekupić do tego szlachtę polską, zapłaciła pół miliona rubli.
Opozycja, która nie chciała zgodzić się na mieszanie się Rosji w sprawy polskie (przywódcy opozycji: hetman wielki koronny Jan Klemens Branicki i Karol Radziwiłł "Panie kochanku") musiała opuścić kraj.
S.A. Poniatowski był politycznie całkowicie uzależniony od Rosji. Nie mógł podjąć żadnej decyzji bez konsultacji z carycą.
W związku z tym postanowił zająć się innymi, istotnymi rzeczami: był mecenasem sztuki, szkolił młodych patriotów w założonej przez siebie Szkole Rycerskiej (uczęszczali do niej m.in. Tadeusz Kościuszko, uczono: patriotyzmu, biologii, geografii, budowania fortyfikacji, sztuk walki i języków: greka, łacina..., a przede wszystkim historii).
Zad dom.: panowanie S.A.P. rok po roku (zrobię w innym poście).
W 1767 zwołano sejm repninowski(od Mikołaja Repnina, pracującego dla Katarzyny II). Repnin doprowadził do uchwalenia praw kardynalnych. Były to najgorsze przywileje, które nie pozwoliły się Polsce rozwijać, nie było silnej władzy:
-wolna elekcja
-tylko szlachta mogła pełnić urzędy w państwie
-prawo do wypowiedzenia posłuszeństwa królowi (rokosz)
-zachowanie jedności i jednomyślności w sejmie
-liberum veto
-tylko szlachta miała władzę nad chłopem
-dano równe prawa dysydentom (innowiercom)
1768- w Barze, zawiązana zostaje konfederacja barska. Jej najważniejszymi zadaniami były: obrona wiary katolickiej i brak zgody na mieszanie się Rosji w sprawy polskie. Jedni sądzą, że jest to powstanie przeciwko Rosji, drudzy uważają to za uwstecznianie się Polski.
Rosja, chcąc zniszczyć konfederację, wkroczyła na tereny Polski, jednak duży obszar RP sprawił, że caryca nie mogła jej zniszczyć.
Klęska konfederacji przyczyniła się do I Rozbioru Polski, który miał miejsce 5VIII1772r. Była to realizacja Traktatu Trzech Czarnych Orłów. Polacy zatwierdzili te rozbioty na tzw. Sejmie Rozbiorowym. Nie chciał zgodzić się na te postanowienia Tadeusz Rejtan oraz Samuel Korski.
Matejko namalował obraz, na którym R(e)ytan leży pod drzwiami sejmu i rozdziera szaty.
Rosja otacza sejm i aresztuje opozycję. Rosja, Prusy i Austria, zabierają ziemie polskie. Po I Rozbiorze Polacy postanowili ratować państwo. Zwołali oni w roku 1788 Sejm Czteroletni (zwany Wielkim) . Trwał on (jak sama nazwa wskazuje) 4 lata.
Normalny sejm ordynaryjny trwa 2 lata. Po 2 latach wybiera się nowych posłów. Tym razem poprzednich posłów nie zmieniono (nie rozwiązano sejmu), natomiast wybrano nowych, więc w ostatnich dwóch latach posłów było 2 razy więcej.
Marszałkami sejmu byli: Stanisław Małachowski i Kazimierz Nestor Sapieha.
Na sejmie utworzono 3 stronnictwa polityczne:
-Stronnictwo Dworskie (Królewskie)- chcieli umiarkowanych reform, umocnienia władzy królewskiej (później połączyli się z S. Patriotycznym)
-Stronnictwo Patriotyczne- chcieli radykalnych reform w państwie, uniezależnienia od Rosji, uchwalenia konstytucji. Najważniejsi przedstawiciele: książę Adam Kazimierz Czartoryski, bracia: Stanisław i Ignacy Potoccy, Hugo Kołłątaj, Stanisław Małachowski
-Stronnictwo Hetmańskie (Magnackie)- byli przeciwni reformom, chcieli zachowania praw kardynalnych, opowiadali się za Rosją. Byli to m.in.: Franciszek Ksawery Branicki, Szczęsny Potocki, Seweryn Rzewuski.
Najważniejszym dokumentem uchwalonym przez sejm była ustawa zasadnicza, nazwana Konstytucją 3 maja, uchwalona i zatwierdzona w roku 1791.
Stworzyli ją: Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj, król i S. Małachowski.
Wielkanoc przypadała w tym roku dość późno, szlachta wyjechała i długo nie wracała. W Warszawie pozostała tylko 1/3 posłów.Pracowano dniami i nocami, by uchwalić konstytucję przed powrotem posłów temu przeciwnych. Gdy Ci wrócili, uznali to za skandal.
Postanowienia konstytucji:
-Polska staje się monarchią konstytucyjną, opartą na trójpodziale władz,
-Zniesiono odrębność Korony i Litwy
-Zniesiono veto i wolną elekcję
-Chłopi zostali wzięci pod opiekę państwa
-Wprowadzono Prawo o Miastach, dające przywileje mieszczanom
-Wprowadzono Straż Praw
1764- S.A.Poniatowski, z woli carycy, zostaje ostatnim królem Polski. Caryca, aby przekupić do tego szlachtę polską, zapłaciła pół miliona rubli.
Opozycja, która nie chciała zgodzić się na mieszanie się Rosji w sprawy polskie (przywódcy opozycji: hetman wielki koronny Jan Klemens Branicki i Karol Radziwiłł "Panie kochanku") musiała opuścić kraj.
S.A. Poniatowski był politycznie całkowicie uzależniony od Rosji. Nie mógł podjąć żadnej decyzji bez konsultacji z carycą.
W związku z tym postanowił zająć się innymi, istotnymi rzeczami: był mecenasem sztuki, szkolił młodych patriotów w założonej przez siebie Szkole Rycerskiej (uczęszczali do niej m.in. Tadeusz Kościuszko, uczono: patriotyzmu, biologii, geografii, budowania fortyfikacji, sztuk walki i języków: greka, łacina..., a przede wszystkim historii).
Zad dom.: panowanie S.A.P. rok po roku (zrobię w innym poście).
W 1767 zwołano sejm repninowski(od Mikołaja Repnina, pracującego dla Katarzyny II). Repnin doprowadził do uchwalenia praw kardynalnych. Były to najgorsze przywileje, które nie pozwoliły się Polsce rozwijać, nie było silnej władzy:
-wolna elekcja
-tylko szlachta mogła pełnić urzędy w państwie
-prawo do wypowiedzenia posłuszeństwa królowi (rokosz)
-zachowanie jedności i jednomyślności w sejmie
-liberum veto
-tylko szlachta miała władzę nad chłopem
-dano równe prawa dysydentom (innowiercom)
1768- w Barze, zawiązana zostaje konfederacja barska. Jej najważniejszymi zadaniami były: obrona wiary katolickiej i brak zgody na mieszanie się Rosji w sprawy polskie. Jedni sądzą, że jest to powstanie przeciwko Rosji, drudzy uważają to za uwstecznianie się Polski.
Rosja, chcąc zniszczyć konfederację, wkroczyła na tereny Polski, jednak duży obszar RP sprawił, że caryca nie mogła jej zniszczyć.
Klęska konfederacji przyczyniła się do I Rozbioru Polski, który miał miejsce 5VIII1772r. Była to realizacja Traktatu Trzech Czarnych Orłów. Polacy zatwierdzili te rozbioty na tzw. Sejmie Rozbiorowym. Nie chciał zgodzić się na te postanowienia Tadeusz Rejtan oraz Samuel Korski.
Matejko namalował obraz, na którym R(e)ytan leży pod drzwiami sejmu i rozdziera szaty.
Rosja otacza sejm i aresztuje opozycję. Rosja, Prusy i Austria, zabierają ziemie polskie. Po I Rozbiorze Polacy postanowili ratować państwo. Zwołali oni w roku 1788 Sejm Czteroletni (zwany Wielkim) . Trwał on (jak sama nazwa wskazuje) 4 lata.
Normalny sejm ordynaryjny trwa 2 lata. Po 2 latach wybiera się nowych posłów. Tym razem poprzednich posłów nie zmieniono (nie rozwiązano sejmu), natomiast wybrano nowych, więc w ostatnich dwóch latach posłów było 2 razy więcej.
Marszałkami sejmu byli: Stanisław Małachowski i Kazimierz Nestor Sapieha.
Na sejmie utworzono 3 stronnictwa polityczne:
-Stronnictwo Dworskie (Królewskie)- chcieli umiarkowanych reform, umocnienia władzy królewskiej (później połączyli się z S. Patriotycznym)
-Stronnictwo Patriotyczne- chcieli radykalnych reform w państwie, uniezależnienia od Rosji, uchwalenia konstytucji. Najważniejsi przedstawiciele: książę Adam Kazimierz Czartoryski, bracia: Stanisław i Ignacy Potoccy, Hugo Kołłątaj, Stanisław Małachowski
-Stronnictwo Hetmańskie (Magnackie)- byli przeciwni reformom, chcieli zachowania praw kardynalnych, opowiadali się za Rosją. Byli to m.in.: Franciszek Ksawery Branicki, Szczęsny Potocki, Seweryn Rzewuski.
Najważniejszym dokumentem uchwalonym przez sejm była ustawa zasadnicza, nazwana Konstytucją 3 maja, uchwalona i zatwierdzona w roku 1791.
Stworzyli ją: Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj, król i S. Małachowski.
Wielkanoc przypadała w tym roku dość późno, szlachta wyjechała i długo nie wracała. W Warszawie pozostała tylko 1/3 posłów.Pracowano dniami i nocami, by uchwalić konstytucję przed powrotem posłów temu przeciwnych. Gdy Ci wrócili, uznali to za skandal.
Postanowienia konstytucji:
-Polska staje się monarchią konstytucyjną, opartą na trójpodziale władz,
-Zniesiono odrębność Korony i Litwy
-Zniesiono veto i wolną elekcję
-Chłopi zostali wzięci pod opiekę państwa
-Wprowadzono Prawo o Miastach, dające przywileje mieszczanom
-Wprowadzono Straż Praw
Sasi na tronie Polski
Dynastia Wettinów, panująca w Polsce (August II Mocny Sas, August III Sas), została przez nas nazwana, od swojego miejsca pochodzenia (Saksonii) Sasami.
August II był protestantem i, aby objąć rządy w Polsce, przeszedł na katolicyzm, na co nie zgodziła się jego żona Krystyna Eberhardyna, gorliwa luteranka, dlatego nie została koronowana królową Polski (nigdy też w Polsce nie była).
(zdj.1: August II, zdj. 2 : Krystyna Eberhardyna)
Jednak część szlachty chciała, by królem został książę francuski de Conti. Jednak ten zmarł w drodze do Gdańska.
August II chciał w Polsce objąć rządy absolutne. Był zafascynowany królem Francji, Ludwikiem XIV, który wprowadził je w swoim kraju.
Wciągnął on Polskę w Wielką Wojnę Północną 1700-1721(szczegółowo opiszę ją w innym poście). To wojna Danii, Rosji i Saksoni, a później także Prus i Hanoweru ze Szwecją. Polska w tej wojnie nie bierze udziału (król Polski owszem, ale jako elektor saski), ale wojska polskie biorą. Mówi się, że Polska jest "karczmą zajezdną", bo na jej terenach toczyły się prawie wszystkie działania wojenne.
-Szwecja- chciała zapewnić sobie dominację w handlu na Bałtyku (dominium Maris Baltici),
-Rosja - chciała zdobyć "okno na świat" czyli Estonię i porty bałtyckie
-Saksonia (August II)- Wettinowie chcieli zdobyć Inflanty (miały kluczowe znaczenie w gospodarce wschodnioeuropejskiej) i stworzyć z nich dziedziczną posiadłość ich dynastii (chcieli także stać się rodem cesarskim, władającym Polską, Saksonią i Inflantami).
Polska musiała utrzymać wojska tych wszystkich krajów (aprowizacja-zaopatrzenie wojska), dlatego gdzieniegdzie panował głód.
1700- wojska duńskie atakują Holsztyn
Zad.dom. (inny post) dalszy przebieg wojny
Traktat Trzech Czarnych Orłów
W roku 1732 Rosja, Austria i Prusy podpisały porozumienie, na mocy którego chciały w Polsce utrzymać status "quo" (bez zmian,zaistniały, niezmienny) - liberum veto, złota wolność szlachecka i wszystko, co doprowadziło do anarchii. Polska staje w obliczu poważnego zagrożenia.
Na tronie Polski zasiada August III Sas (syn Augusta II i Krystyny):
Poślubił on arcyksiężniczkę austriacką Marię Józefę Hapsburg. Miał z nia 15 dzieci.
Za panowania Sasów powstały 2 powiedzenia:
"Od Sasa do Lasa"
"Za króla Sasa, jedz, pij i popuszczaj pasa"
August II był protestantem i, aby objąć rządy w Polsce, przeszedł na katolicyzm, na co nie zgodziła się jego żona Krystyna Eberhardyna, gorliwa luteranka, dlatego nie została koronowana królową Polski (nigdy też w Polsce nie była).
(zdj.1: August II, zdj. 2 : Krystyna Eberhardyna)
Jednak część szlachty chciała, by królem został książę francuski de Conti. Jednak ten zmarł w drodze do Gdańska.
"Sejm niemy – jednodniowa sesja Sejmu I Rzeczypospolitej, która miała miejsce 1 lutego 1717 w Warszawie, za panowania króla Augusta II Mocnego. Sejm ten został nazwany "niemym" z powodu niedopuszczenia posłów do głosu, w obawie przed zerwaniem obrad. Miał charakter sejmu pacyfikacyjnego kończącego czas walki króla ze szlachtą. Zapoczątkował on okres zależności Rzeczypospolitej od Rosji.
Postanowienia sejmu:
- zmniejszenie władzy hetmanów
- wprowadzenie podatków na zawodową armię
- ograniczenie władzy senatu
- zabroniono królowi Augustowi II Mocnemu opuszczania terytorium Polski na dłuższy czas
- wojska saskie z wyjątkiem gwardii królewskiej miały opuścić ziemie polskie
- ministrom saskim odebrano prawo decydowania w sprawach polskich, a ministrom polskim w sprawach saskich
- obydwa państwa tj. Polskę i Saksonię miała łączyć tylko unia personalna
- na liczebność wojska przeznaczono 24 tys. porcji żołdu (18 tys. koronnego i 6 tys. litewskiego)
- rozwiązanie formacji rajtarów
- wprowadzenie karabinów skałkowych z bagnetami, a zatem rozwiązanie formacji pikinierów
- pozostawienie podziału wojska na autorament narodowy (husaria, pancerni, jazda lekka) i cudzoziemski (dragonia, piechota, artyleria)" (wikipedia)
August II chciał w Polsce objąć rządy absolutne. Był zafascynowany królem Francji, Ludwikiem XIV, który wprowadził je w swoim kraju.
Wciągnął on Polskę w Wielką Wojnę Północną 1700-1721(szczegółowo opiszę ją w innym poście). To wojna Danii, Rosji i Saksoni, a później także Prus i Hanoweru ze Szwecją. Polska w tej wojnie nie bierze udziału (król Polski owszem, ale jako elektor saski), ale wojska polskie biorą. Mówi się, że Polska jest "karczmą zajezdną", bo na jej terenach toczyły się prawie wszystkie działania wojenne.
-Szwecja- chciała zapewnić sobie dominację w handlu na Bałtyku (dominium Maris Baltici),
-Rosja - chciała zdobyć "okno na świat" czyli Estonię i porty bałtyckie
-Saksonia (August II)- Wettinowie chcieli zdobyć Inflanty (miały kluczowe znaczenie w gospodarce wschodnioeuropejskiej) i stworzyć z nich dziedziczną posiadłość ich dynastii (chcieli także stać się rodem cesarskim, władającym Polską, Saksonią i Inflantami).
Polska musiała utrzymać wojska tych wszystkich krajów (aprowizacja-zaopatrzenie wojska), dlatego gdzieniegdzie panował głód.
1700- wojska duńskie atakują Holsztyn
Zad.dom. (inny post) dalszy przebieg wojny
Traktat Trzech Czarnych Orłów
W roku 1732 Rosja, Austria i Prusy podpisały porozumienie, na mocy którego chciały w Polsce utrzymać status "quo" (bez zmian,zaistniały, niezmienny) - liberum veto, złota wolność szlachecka i wszystko, co doprowadziło do anarchii. Polska staje w obliczu poważnego zagrożenia.
Na tronie Polski zasiada August III Sas (syn Augusta II i Krystyny):
Poślubił on arcyksiężniczkę austriacką Marię Józefę Hapsburg. Miał z nia 15 dzieci.
Za panowania Sasów powstały 2 powiedzenia:
"Od Sasa do Lasa"
"Za króla Sasa, jedz, pij i popuszczaj pasa"
środa, 28 kwietnia 2010
Uwaga!!!
W celu uporządkowania swoich notatek proszę o pożyczenie zeszytu od histori, pilnie.
Z góry wielkie dzięki...
Ewentualnie zagubione notatki uda mi się odtworzyć i rozszerzyć za pomocą źródeł p. Asi.
Jeśli mi się to uda, w niedzielę wszystkie zaległości z Sasów i A. Poniatowskiego będą nadrobione.
wtorek, 23 marca 2010
Lekcja z panią Miśkiewicz: kultura oświecenia w Polsce
WYBRANI SĄSIEDZI POLSCY I ICH POTĘGA MILITARNA:
Prusy: panująca dynastia Fryderyków utworzyła bardzo silne wojsko pruskie,a także przyczyniła się do psucia polskiego pieniądza
Rosja: panował w niej Piotr I , a po jego śmierci jego żona, caryca Katarzyna. Rosja miała też ogromną armię.
OSTATNI POLSCY KRÓLOWIE (ELEKCYJNI):
AUGUST II MOCNY SAS (WETTYN) - z dynastii Wettynów,elektor saski, był kiepskim władcą, miał 295 nieślubnych dzieci, z czego do 9 się przyznawał.
STANISŁAW LESZCZYŃSKI- wybrany w tym samym czasie, co August III, kłócił się z nim o tron do czasu, gdy poślubił córkę króla Francji. Wtedy otrzymał Lotaryngię, wyjechał i przestał interesować się Polską.
AUGUST III SAS - był kiepskim władcą (gorszym niż tatuś), miał 1 żonę i mnóstwo dzieci.
STANISŁAW AUGUST PONIATOWSKI- miał romans z carycą Katarzyną, więc za jego panowania byliśmy zależni od Rosji. Postawił na kulturę, założył w Warszawie teatr (najsławniejsze sztuki to : "Fircyk w zalotach" i "Powrót Posła") o widowni mieszczącej 200 osób. Za jego czasów powstał KEN (Komisja Edukacji Narodowej), tworzył także Bernardo Belotto (Canaletto). Tradycją były też obiady czwartkowe, na które zapraszał całą inteligencję polską np. pisarzy i filozofów. Na ich zakończenie podawano suszone śliwki, był to znak, że uroczystość dobiegła końca.
Prusy: panująca dynastia Fryderyków utworzyła bardzo silne wojsko pruskie,a także przyczyniła się do psucia polskiego pieniądza
Rosja: panował w niej Piotr I , a po jego śmierci jego żona, caryca Katarzyna. Rosja miała też ogromną armię.
OSTATNI POLSCY KRÓLOWIE (ELEKCYJNI):
AUGUST II MOCNY SAS (WETTYN) - z dynastii Wettynów,elektor saski, był kiepskim władcą, miał 295 nieślubnych dzieci, z czego do 9 się przyznawał.
STANISŁAW LESZCZYŃSKI- wybrany w tym samym czasie, co August III, kłócił się z nim o tron do czasu, gdy poślubił córkę króla Francji. Wtedy otrzymał Lotaryngię, wyjechał i przestał interesować się Polską.
AUGUST III SAS - był kiepskim władcą (gorszym niż tatuś), miał 1 żonę i mnóstwo dzieci.
STANISŁAW AUGUST PONIATOWSKI- miał romans z carycą Katarzyną, więc za jego panowania byliśmy zależni od Rosji. Postawił na kulturę, założył w Warszawie teatr (najsławniejsze sztuki to : "Fircyk w zalotach" i "Powrót Posła") o widowni mieszczącej 200 osób. Za jego czasów powstał KEN (Komisja Edukacji Narodowej), tworzył także Bernardo Belotto (Canaletto). Tradycją były też obiady czwartkowe, na które zapraszał całą inteligencję polską np. pisarzy i filozofów. Na ich zakończenie podawano suszone śliwki, był to znak, że uroczystość dobiegła końca.
Rewolucja Francuska i dojście do władzy Napoleona
Była bardzo sroga zima. We Francji ludzie zaczynali głodować. (Rodziło się także bardzo dużo dzieci...).
(Podział kraju był następujący:
- 1% - szlachta
- 99%- reszta społeczeństwa- ludzie pracujący na szlachtę)
We Francji rządził wówczas Ludwik XVI i jego żona, Maria Antonina (właściwie Maria Antonina Josefa Johanna von Osterreich).
Tak więc w 1789 Ludwik XVI zwołuje Stany Generalne, aby podnieść podatki.Stany Generalne to obrady wszystkich trzech warstw społecznych. Król nie chciał, aby wszystkie warstwy obradowały w jednym miejscu (mogłaby to być przyczyna konfliktów). Stany się na to nie zgodziły. Wtedy Ludwik rozwiązał Stany Generalne i rozpoczęła się Rewolucja Francuska.
14VII1789 zdobyto arsenał, a następnie Bastylię (więzienie polityczne). W tym czasie w Bastylii znajdowała się jedna osoba umysłowo chora, matka z dzickiem, syn markiza, który postanowił, że jego syna pobyt w więzieniu czegoś nauczy i nie będzie on dalej trwonił majątku ojca, a także filozofowie, pisarz i szaleńcy.
Uchwalona zostaje:
(Podział kraju był następujący:
- 1% - szlachta
- 99%- reszta społeczeństwa- ludzie pracujący na szlachtę)
We Francji rządził wówczas Ludwik XVI i jego żona, Maria Antonina (właściwie Maria Antonina Josefa Johanna von Osterreich).
Ludwik postanowił pomóc Francji wyzwolić się spod panowania brytyjskiego (z dwóch powodów: Anglia i Francja nigdy się nie lubiły, a Francja liczyła także na ziemie w zamian za pomoc). Z tej racji potrzebował pieniędzy. Skarbiec królewski był pusty, bo Maria Antonina wydawała więcej, niż dwór zarabiał. Uwielbiała się ona m.in. bawić w pasterkę. Kazała wybudować sobie szałas (mały pałacyk koło Wersalu), stroje pasterskie (za jeden z nich można było kupić wieś). Także owieczki były wyprane i wyperfumowane. Dlatego została ona oskarżona o krach finansowy ówczesnej Francji. Przypisuje się jej także powiedzenie (którego nigdy nie wypowiedziała): podobno, gdy poinformowano ją o głodujących dzieciach, stwierdziła: "Jak nie mają chleba, to niech jedzą ciasteczka".
Tak więc w 1789 Ludwik XVI zwołuje Stany Generalne, aby podnieść podatki.Stany Generalne to obrady wszystkich trzech warstw społecznych. Król nie chciał, aby wszystkie warstwy obradowały w jednym miejscu (mogłaby to być przyczyna konfliktów). Stany się na to nie zgodziły. Wtedy Ludwik rozwiązał Stany Generalne i rozpoczęła się Rewolucja Francuska.
14VII1789 zdobyto arsenał, a następnie Bastylię (więzienie polityczne). W tym czasie w Bastylii znajdowała się jedna osoba umysłowo chora, matka z dzickiem, syn markiza, który postanowił, że jego syna pobyt w więzieniu czegoś nauczy i nie będzie on dalej trwonił majątku ojca, a także filozofowie, pisarz i szaleńcy.
Uchwalona zostaje:
DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA I OBYWATELA
napisana przez markiza Marię Josefa La Fayette
napisana przez markiza Marię Josefa La Fayette
Głosiła ona:
-wolność osobistą
-równość wszystkich obywateli
-wolność wyznania, myśli, słowa i druku
-zwierzchnią władzę narodu w państwie
-trójpodział władzy
-nienaruszalność własności prywatnej
Rewolucja łamała zasady deklaracji, którą sama uchwaliła.
Rewolucjoniści żądali "zwrotu" swoich obywateli z Austrii, gdzie ci uciekli przed prześladowaniami (duchowieństwo i szlachtę wieszano, podpalano im domy, "nie za ładnie" postępowano z kobietami).
3IX1971 - uchwalenie konstytucji, opartej na trójpodziale władzy Monteskiusza (władza ustawodawcza: Zgromadzenie Prawodawcze- legislatywa - (lex legis -prawo np. dura lex sed lex), władza wykonawcza-król i ministrowie i sądownicza- niezawisła.
14IX1971- król podpisuje konstytucję.
Na początku 1972 Francja rozpoczyna wojnę z Austrią i uchwala ustawę "Ojczyzna w niebezpieczeństwie". W każdym państwie istnieje obowiązek stawienia się do obrony kraju. W pierwszej bitwie wojska francuskie (zbieranina chłopów i mieszczan) uciekły z pola bitwy.
Wtedy Austria i Prusy orzekły: "Jeżeli chociaż włos spadnie z głowy królowi i jego żonie, z Paryża nie pozostanie kamień na kamieniu". Francja jest przerażona do czasu bitwy pod Valmy (20IX 1792), podczas której zasłynął dowódca z Korsyki ( który wcale nie czuł się Francuzem), Napoleon Bonaparte, który wpadł na pomysł zastosowania krzyżowego ognia artyleryjskiego, zadawał większe straty przeciwnikowi.
Wtedy Austria i Prusy orzekły: "Jeżeli chociaż włos spadnie z głowy królowi i jego żonie, z Paryża nie pozostanie kamień na kamieniu". Francja jest przerażona do czasu bitwy pod Valmy (20IX 1792), podczas której zasłynął dowódca z Korsyki ( który wcale nie czuł się Francuzem), Napoleon Bonaparte, który wpadł na pomysł zastosowania krzyżowego ognia artyleryjskiego, zadawał większe straty przeciwnikowi.
W międzyczasie, we Francji toczy się gra polityczna. 22IX proklamowano powstanie Republiki Francuskiej i obalono monarchię. Król Ludwik z dynastii Kapetyngów staje się zwykłym obywatelem, Ludwikiem Kapet.
21I1973 obywatel Kapet zostaje stracony na gilotynie (w październiku to samo dzieje się z Marią Antoniną).
Na czele wielkiego terroru staje Radykalne Ugrupowanie Jakobinów (nazwa pochodzi od paryskiego kościoła św. Jakuba na ulicy... św. Jakuba, w którym się początkowo spotykali. Następnie, kościół ten został przez nich spalony). Na ich czele staje wariat Maksymilian Robespierre. Od tej pory można było donieść na każdego, że jest "wrogiem rewolucji", a ten zostawał stracony. Robespierre zaczął nawet wieszać swoich przyjaciół. Dlatego odsunięto go od władzy.
DOJŚCIE DO WŁADZY NAPOLEONA BONAPARTE
Napoleon pochodził z Korsyki. Z początku nie uważał się za Francuza i chciał wywalczyć niepodległość dla swojej wyspy (była ona pod panowaniem francuskim).W tym celu wstąpił do szkoły wojskowej, a następnie do wojska francuskiego, w którym chciał wywołać rewolucję, aby zbuntowało się ono przeciwko królowi, jednak potem zmienił zdanie.
Podczas rewolucji zasłynął m.in.:
-zastosowaniem ognia krzyżowego
-stłumieniem zamachu rojalistycznego w Paryżu (XI1795)
-z dowództwa Kampanią Francuską we Włoszech (które podbił), a chłopów włoskich zmusił, aby wyruszyli z nim na Wiedeń. Jednak Napoleonowi nie udało się zdobyć miasta.
1798-zbrojna wyprawa do Egiptu, zwycięstwo pod piramidami. Napoleon oprócz wojska, wziął ze sobą kilka statków naukowców. Dzięki jego wyprawie, możemy dzisiaj podziwiać kulturę Egiptu, bo gdyby nie on, zabytki te dawno zostałyby zniszczone. W dodatku przyczynił się on do zainteresowania archeologią
9-10 XI (wg Kalendarza Rewolucji Francuskiej, osiemnasty brumaire'a) zamach stanu i obalenie Dyrektoriatu (nazwa rządu po śmierci Robes-Pierre'a). Napoleon sam przejął władzę jako pierwszy konsul ("sprawujący władzę w imieniu ludu",którego nigdy się o zdanie nie zapytał). Tym konsulem miał być przez 10 lat.
Subskrybuj:
Posty (Atom)