KOZACY
kozacy- chłopi, którzy uciekli z majątków królewskich i szlacheckich oraz gołota (uboga szlachta). Miejsce do którego uciekli to Zaporoże (zwane także Sicz lub Wielkie Pola).
rejestr kozacki - utworzony przez Stefana Batorego rejestr kozaków, którzy byli uznawani za wojsko polskie. Im więcej Polska miała pieniędzy, tym więcej kozaków mogła opłacić. Za czasów Batorego Polskę było stać na wynagrodzenie 530 kozaków. Każdy kozak chciał się tam znaleźć aby być chronionym przez państwo. Za każdym razem kiedy rejestr ulegał zmianom, kozacy, którzy się w nim nie znaleźli (lub zostali z niego wypisani) bardzo się denerwowali i najeżdżali (dla łupów) na Polskę. Postanowili (dla jeszcze większych łupów) najeżdżać na Rosję i Turcję, a ponieważ uznawali się za Polaków, kraje te uważały, że najeżdża na nie wojsko polskie.
CZAJKI - potoczna nazwa łódek kozackich
POWSTANIE CHMIELNICKIEGO
1. Pierwszy etap - 1648-1649
Zaczęło się od zupełnie prywatnej sprawy podstarosty Daniela Czaplińskiego i Bohdana Chmielnickiego, uwiódł jego żonę i zabił jego syna (ciekawe jest to, że ten przeżył swoją śmierć;P). Był to tzw. najazd szlachecki. W odwecie Chmielnicki spalił dwór Czaplińskiego (oko za oko, ząb za ząb;) ). Ponieważ Czapliński pełnił lepszy urząd, Chmielnicki miał zostać pojmany. Kiedy dostał wyrok, uciekł na Sicz i został przywódcą kozaków. Postanowił on wszcząć powstanie przeciwko szlachcie, żydom i duchowieństwu unickiemu (unici - religia utworzona na wschodnich terenach ówczesnej Polski, wynikająca z inicjatywy połączenia prawosławia i katolicyzmu: uznawano zwierzchność papieża, ale obrządki kościelne były prawosławne).
Na początku wojska polskie ponosiły klęski:
- pod Żółtymi Wodami (1648)
(w międzyczasie umiera Władysław IV Waza i tron przejmuje Jan II Kazimierz Waza: w okresie elekcji o wpływ na sytuację walczyły dwie grupy polityków. Jedni pragnęli uśmierzyć powstanie poprzez rokowania z Chmielnickim i ustępstwa wobec Kozaków, drudzy zaś ten sam cel chcieli osiągnąć poprzez szybką militarną rozprawę z buntownikami. Jan Kazimierz wolał to drugie rozwiązanie.)
- pod Korsuniem (1648)
- pod Piławcami (1648) - pospolite ruszenie uciekło z pola bitwy...;/
- Kozacy doszli także do Lwowa i Zamościa
Ofiarami powstańców padł kler katolicki, magna ci oraz Żydzi (którzy postrzegani byli jako sprzymierzeńcy magnatów, bo ściągali dla nich podatki oraz zarządzali folwarkami, karczmami itp.).
W 1649 wojska księcia Jeremiego Wiśniowieckiego (ojca władcy Polski: Michała Korybuta Wiśniowieckiego - 1669 - 1673) zostały otoczone pod Zbarażem.
Król pojechał pomóc Polakom pod Zbarażem, dochodzi do bitwy pod Zborowem i ugody pod Zborowem (między chanem, a królem Polski). Na jej mocy Chmielnicki zostaje hetmanem kozackim.
- II Etap - 1651
W 1651 trwa bitwa pod Beresteczkiem, wygrana przez Polaków. W tym czasie dochodzi do ugody w Białej Cerkwi, gdzie Rejestr Kozacki zmniejszono o połowę.
-III Etap
W 1651 dochodzi do bitwy pod Batokiem. Jest to klęska wojsk koronnych. Wszyscy jeńcy polscy zostają zamordowani.
Wojska kozackie ruszają na Polskę, ale w 1654 ma miejsce Ugoda w Perejasławiu. Kozacy uznali zwierzchność cara (cała lewobrzeżna Ukraina od Beresteczka do Białej Cerkwi została włączona do Rosji.
16 IX 1658 - ugoda w Hadziaczu. Na mocy tej ugody z trzech województw: czernichowskiego, bracławskiego i kijowskiego utworzono Księstwo Ruskie z hetmanem kozackim na czele, a starszyzna kozacka miała zasiadać w senacie. Była to tzw. idea Rzeczpospolitej Trojga Narodów.
Potem jednak kolejny hetman kozacki (J. Chmielnicki) oddaje ponownie Ukrainę carowi.
Sienkiewicz podkreślił, że wojna ta spowodowała, że jeden kraj podzielił się na dwa: Polskę i Ukrainę. Ukraina do dzisiaj czuje do nas żal za tamte wydarzenia.
^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^
HETMANI KOZACCY
- Bohdan Chmielnicki
- Jan Wyhowski
- Juraszko Chmielnicki (syn Bohdana)
Ofiarami powstańców padł kler katolicki, magna ci oraz Żydzi (którzy postrzegani byli jako sprzymierzeńcy magnatów, bo ściągali dla nich podatki oraz zarządzali folwarkami, karczmami itp.).
W 1649 wojska księcia Jeremiego Wiśniowieckiego (ojca władcy Polski: Michała Korybuta Wiśniowieckiego - 1669 - 1673) zostały otoczone pod Zbarażem.
Król pojechał pomóc Polakom pod Zbarażem, dochodzi do bitwy pod Zborowem i ugody pod Zborowem (między chanem, a królem Polski). Na jej mocy Chmielnicki zostaje hetmanem kozackim.
- II Etap - 1651
W 1651 trwa bitwa pod Beresteczkiem, wygrana przez Polaków. W tym czasie dochodzi do ugody w Białej Cerkwi, gdzie Rejestr Kozacki zmniejszono o połowę.
-III Etap
W 1651 dochodzi do bitwy pod Batokiem. Jest to klęska wojsk koronnych. Wszyscy jeńcy polscy zostają zamordowani.
Wojska kozackie ruszają na Polskę, ale w 1654 ma miejsce Ugoda w Perejasławiu. Kozacy uznali zwierzchność cara (cała lewobrzeżna Ukraina od Beresteczka do Białej Cerkwi została włączona do Rosji.
16 IX 1658 - ugoda w Hadziaczu. Na mocy tej ugody z trzech województw: czernichowskiego, bracławskiego i kijowskiego utworzono Księstwo Ruskie z hetmanem kozackim na czele, a starszyzna kozacka miała zasiadać w senacie. Była to tzw. idea Rzeczpospolitej Trojga Narodów.
Potem jednak kolejny hetman kozacki (J. Chmielnicki) oddaje ponownie Ukrainę carowi.
Sienkiewicz podkreślił, że wojna ta spowodowała, że jeden kraj podzielił się na dwa: Polskę i Ukrainę. Ukraina do dzisiaj czuje do nas żal za tamte wydarzenia.
^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^
HETMANI KOZACCY
- Bohdan Chmielnicki
- Jan Wyhowski
- Juraszko Chmielnicki (syn Bohdana)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz